حقیقت ارادۀ انسان از دیدگاه صدرالمتألهین
نویسنده
چکیده مقاله:
اراده یکی از ارکان اصلی افعال اختیاری انسان است که تبیین حقیقت آن در تبیین، تفسیر و تأویلِ کنشهای انسانی نقش مهمی ایفا میکند. ملاصدرا دیدگاه خود دربارۀ حقیقت ارادۀ انسان را در مواضع متعددی از آثارش بیان کرده است، اما بیان او پراکنده، نامنظم و گاه آمیخته با دیدگاه دیگران است. این مقاله با روش نقل و جمعآوری عبارات، تحلیل عقلی آنها و ارائۀ استدلال برهانی، حقیقت ارادۀ انسان را در دستگاه فلسفی ملاصدرا تبیین کرده است و نشان داده که چگونه تغییر مبانی در فلسفۀ ملاصدرا به ارائۀ تبیین جدیدی از ارادۀ انسان انجامیده است. در این مقاله این نتیجه به دست آمده که از نظر ملاصدرا اراده از یک هویت وجودیِ سریانیِ «مادی۔ مجرد» برخوردار است و آنچه از آن به «اجماعِ نفس» و «تصمیمِ جازِم» تعبیر میشود، صرفاً یکی از مراتب مجرّد این هویت سریانی است. همچنین این مقاله به این نتیجه دست یافته که با توجه به مبانی ملاصدرا و به موجب یک استدلال برهانی، شایسته و بایسته است تا بخشی از دیدگاه ملاصدرا اِصلاح شود؛ بهطوری که اجماع نفسانی هویتی مادّی داشته باشد.
منابع مشابه
ارادۀ آزاد از دیدگاه صدرالمتألهین
تقابل ضرورت علّی با ارادة آزاد از مباحث مهمی است که همواره ذهن بشر را به خود مشغول کرده است. خلط بین اراده و اختیار و تقریر نادرست اشکال ارادة آزاد، باعث شده تا این مسئله با ابهامات فراوانی همراه باشد. برخلاف تصور رایج محور اصلی اشکال ارادة آزاد، تسلسل ارادهها نیست، بلکه از یک طرف پذیرفتن ضرورت علّی، و از طرف دیگر حدوث اراده و منتهیشدن آن به علتی خارج از نفس انسان است که مستقیماً اراده را در نفس...
متن کاملارادۀ آزاد از دیدگاه صدرالمتألهین
تقابل ضرورت علّی با ارادة آزاد از مباحث مهمی است که همواره ذهن بشر را به خود مشغول کرده است. خلط بین اراده و اختیار و تقریر نادرست اشکال ارادة آزاد، باعث شده تا این مسئله با ابهامات فراوانی همراه باشد. برخلاف تصور رایج محور اصلی اشکال ارادة آزاد، تسلسل ارادهها نیست، بلکه از یک طرف پذیرفتن ضرورت علّی، و از طرف دیگر حدوث اراده و منتهیشدن آن به علتی خارج از نفس انسان است که مستقیماً اراده را در نفس...
متن کاملدیدگاه شیخ مفید درباره حقیقت انسان
از آنجا که جسم آدمی مشهود و محسوس است و روح چنین نیست، چیستی و هستی روح یا نفس همواره از پرسشهای اساسی متکلمان و فلاسفه بوده است. در مقاله حاضر، ابتدا ماهیت نفس را بررسی میکنیم و سپس مسئله تجرد یا مادیبودن آن را میکاویم و به این پرسش پاسخ میدهیم که آیا نفس ساحتی جدا از بدن است (دوگانهانگاری) یا اینکه روح و نفس واقعیتی مجرد ندارند و محصور به مغز و سیستم عصبی بدن میشوند (یگانهانگاری). هر ...
متن کاملبقای نفس انسان در دیدگاه فارابی، ابن سینا و صدرالمتألهین
این مسئله که نفوس چه انسانهایی بعد از مرگ باقیاند و اینکه آیا آن نفوس تعین خود را از دست خواهند داد و به یک نفس کلی تبدیل خواهند شد یا اینکه کثرت خود را حفظ خواهند کرد، مورد توجه فارابی، ابنسینا و صدرالمتألهین بوده است.در این مقاله که موضوع اصلی آن تحلیل و بررسی آرای این سه حکیم درباره این دو موضوع است، پس از جمعآوری و بررسی آرای آنها درباره دو موضوع مورد نظر این نتیجه به دست آمده است که ...
متن کاملحقیقت فلسفی «صراط» و اثبات «واحدیت» آن از منظر صدرالمتألهین
هدایت الهی دارای مبدأ (منه)، مقصد (الیه)، وسیله (به) و طریق (صراط) است. پرداختن به موضوع هدایت در آیه شریفه «اِهدِنا الصِّراطَ المُستَقِیم»، بدون تبیین حقیقت «الصراط» که مفعول دوم «اِهدِنا» و متعلّق هدایت است، در واقع پرداختن به بحثی بدون موضوع است که میتواند به نتایجی ابهامآفرین، مانند تعدّد صراط بینجامد. هدف اولیه این تحقیق، تبیین فلسفی حقیقت صراط از منظر ملاصدرا است. ایشان صراط مستقیم را در دنیا، مفهو...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 20 شماره 78
صفحات 132- 147
تاریخ انتشار 2019-02-20
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023